De Raad voor de Journalistiek oordeelde onlangs dat de Zembla-uitzending 'De afvaldump door Rijkswaterstaat (deel 1)' en de berichtgeving daaromheen 'deels onzorgvuldig', 'eenzijdig', 'onevenwichtig' en 'tendentieus' waren. BNNVARA kan zich hier volstrekt niet in vinden. Dit oordeel bevestigt volgens de omroep dat de Raad onvoldoende is uitgerust om onderzoeksjournalistieke producties te beoordelen. 

Gert-Jan Hox, directeur content van BNNVARA: 'Zembla is zelf de luis in de pels en we vinden het dan ook belangrijk dat onze journalistieke programma's op een laagdrempelige manier ter verantwoording kunnen worden geroepen. Maar procedures bij de Raad worden te vaak gebruikt om met advocatenteams juridische geschillen uit te vechten, waarbij grote belangen en hoge schadeclaims op het spel staan. BNNVARA vindt dat de Raad niet is bedoeld voor dergelijke zaken en daar ook niet voor is uitgerust. Deze zorgelijke constatering is niet alleen voor het programma Zembla schadelijk. Daarom hebben we, na overleg met de journalistieke redacties, besloten om de Raad voorlopig niet meer te erkennen, ook niet voor onze andere journalistieke programma's.'

BNNVARA vraagt de Raad om verbeteringen door te voeren. De omroep heeft de Raad al laten weten dat zij hierover graag met de Raad in gesprek gaat, zodat de journalistieke redacties van BNNVARA zich weer kunnen committeren aan de Raad.

Oordeel Zembla-uitzending
Waar het programma Zembla de macht controleert en kritisch kijkt naar de rol van de overheid, lijkt de Raad in zijn oordeel het tegenovergestelde te doen. Zembla heeft gezaghebbende deskundigen (soms in felle bewoordingen) hun twijfels laten uiten over de vraag of granuliet 'grond' is, en of het bedrijf Bontrup juist heeft gehandeld door granuliet (met toestemming van het ministerie) te storten in een natuurplas. Volgens de Raad is deze aanpak fout en had Zembla aandacht moeten besteden aan het feit dat granuliet al vele jaren bestendig als grond zou zijn aangemerkt (wat onjuist is). De kern van het oordeel lijkt te zijn dat granuliet 'door de bevoegde instanties als grond is aangemerkt'. Onderzoeksjournalistiek is er echter juist om die bevoegde instanties te controleren. Zembla heeft aangetoond dat het 'bevoegd gezag' lijkt te zijn gezwicht voor de asfaltlobby, en dat oud-minister Halbe Zijlstra (in samenspraak met Bontrup) druk heeft gezet om de stort van granuliet door te laten gaan, omdat anders de asfaltproductie en daarmee de aanleg van snelwegen in Nederland stil zou komen te liggen.

Wederhoor
Zembla zou volgens het oordeel van de Raad ook onzorgvuldig wederhoor hebben gepleegd. Dat is niet alleen onjuist, het is ook een onbegrijpelijk oordeel. Uiteraard heeft Zembla in het kader van wederhoor Bontrup ruim op tijd om een reactie gevraagd. De kern van de reactie van het bedrijf is in de uitzending verwerkt. Op de website van Zembla is hun volledige reactie geplaatst. De PR-consultant van Bontrup schreef aan een woordvoerder van Rijkswaterstaat dat hij 'natuurlijk niet (inhoudelijk) gaat reageren' op de vragen van Zembla, zo bleek uit stukken die Zembla kreeg na een Wob-verzoek.

NPO Ombudsman
Voor BNNVARA is en blijft het belangrijk dat ons publiek een laagdrempelige instantie heeft waarbij men zich met een klacht kan melden. De omroep verwijst daarbij graag door naar de NPO Ombudsman, die met een wettelijke verruiming per 1 januari 2021 die taak nog beter dan voorheen op zich kan nemen.

BNNVARA en Zembla voelen zich belemmerd om verder inhoudelijk commentaar te geven op het oordeel van de Raad over de Zembla-uitzending, vanwege de dreiging van een rechtszaak met een omvangrijke schadeclaim. Dat illustreert nog maar eens het probleem van het voorleggen van dit soort kwesties aan de Raad.